مطالب توسط سما بابایی

گفت‌وگوی «گاتانیک» با محمدرضا شرایلی: شهنازی و تار به مثابه‌ی مکاشفه

در تبارنامه‌ی موسیقی ردیف‌محور ایران، علی‌اکبر شهنازی به مثابه‌ی استمرار یک نَسَبِ نغمه‌پرداز و سلسله‌ای از شعور و شم موسیقایی است. اگر پدر، مؤسس مدرسه‌ی تار معاصر بود، فرزند، معمار نهایی آن شد؛ و بدین‌سان، علی‌اکبرِ شهنازی ، قله‌ای شد که پس از او، «قاف» را دیگر کسی به تمامی ندید.

محمدرضا شرایلی، در گفت‌وگو با «گاتانیک» او را  نوازنده‌ای می‌داند که با تارش مکاشفه می‌کرد؛ او شهنازی را«مرجعیتِ طنین» می‌داند؛ یعنی وجودی که در آن، صوت، در اعلی‌مرتبه‌ی سلوک، به یقین می‌رسد.

آثار فوزیه مجد و تجربه‌گرایی در موسیقی ایرانی

خانم فوزیه مجد، یکی از چهره‌های برجسته و کم‌نظیر در تاریخ موسیقی معاصر ایران، نه تنها به‌عنوان یک آهنگساز، بلکه به عنوان پژوهشگر و پیش‌رو نیز شناخته می‌شود. آثاری که او خلق کرده، همواره از ویژگی‌های خاص و متمایز خود برخوردار بوده‌اند؛ آثاری که در عین ارتباط عمیق با سنت‌های موسیقی ایرانی، به دنیای نو و ایده‌های آوانگارد دست یافته‌اند.

سند موسیقی اصلاح می‌شود

در یک‌صد و دهمین جلسه‌ی شورای هنر به ریاست سیدعباس صالحی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) اصلاح سند موسیقی در دستور کار قرار گرفت و این مقامِ مسئول، به این نکته اشاره کرد که باید ستادی که برای اجرای سند موسیقی در نظر گرفته شده، فعال‌تر عمل کند.

گارسچی «سرزمین‌های سپید» را رهبری می‌کند

کنسرت زمستانی ارکستر سمفونیک تهران با عنوان «سرزمین‌های سپید»، به رهبری حامد گارسچی، در تاریخ‌های هجدهم و نوزدهم دی‌ماه در تالار وحدت برگزار می‌شود. این رهبر، تیرماه ۱۴۰۱ نیز با ارکستر سمفونیک اجرا داشت.

رضا والی، پیشگفتاری بر موسیقی چندصدایی ایران را منتشر کرد

رضا والی (موسیقی‌دان و آهنگ‌ساز) کتابِ «پیش‌گفتاری بر موسیقی چند صدایی ایران» را توسط انتشاراتِ ماهور منتشر کرد.
این کتاب مقدمه‌ای بر مقوله‌ی چندصدایی در موسیقی ایران است. در این کتاب سعی شده است که حرکت‌های چندصدایی از درون خود سسیتم دستگاه‌ـمقام استخراج و استفاده شوند.

موسیقی‌ای حزین‌ با مضمونی غرورآفرین

وقتی یک اثر به‌اصطلاح کلاسیک می‌شود، به این معناست که وارد فرهنگ عمومی شده است. اگر از یک قطعه‌ی موسیقی صحبت و آن را کلاسیک تلقی می‌کنیم، یعنی آن اثر، توانسته در حوزه‌ی فرهنگ عمومیِ حداقل مردمانِ یک منطقه از جهان، تأثیری ماندگار بگذارد.

آنچه با فاصله‌ای هشتاد ساله می‌توان درباره‌ی «ای ایران» گفت، این است که این اثر در سال ۱۳۲۳، احتمالاً در مهرماه، نخستین‌بار در مدرسه‌ی نظام اجرا شد.

ای ایران: آهنگِ یک ملت، سرودِ یک تاریخ

به نظر می‌رسد که «ای ایران» اکنون به‌صورت غیررسمی سرود ملی بسیاری از مردمان این سرزمین است. این اطمینان را دارم که اگر روزی رفراندومی برگزار شود و از مردم بخواهند سرود ملی کشور را انتخاب کنند، بدون شک «ای ایران» رأی خواهد آورد. همین موضوع اهمیت اجتماعی این اثر را نشان می‌دهد، هرچند از نظر فنی ایراداتی دارد. حتی «حسین گل‌گلاب» نیز در تاریخ ادبیات ایران، شاعر چندان برجسته‌ای تلقی نمی‌شود.

نغمه‌ای برای آزادی

روایت مشهوری که می‌گویند نحوه‌ی شکل‌‌گیری «ای ایران» به‌این خاطر بوده است که آقای گل‌گلاب وقتی عازم جایی بوده، می‌بیند که یک سربازِ متفقین به یک نفر سیلی می‌زند، این روایت کاملاً نادرست و بیشتر شبیه یک افسانه است. بر اساس یادداشتی از آقای خالقی که اردیبهشت ۱۳۲۶ در مجله‌ای با نام «اینجا تهران است» نوشته شده، اصل ماجرا این است:

درباره‌یِ سرودی که در حافظه‌یِ ملّی‌مان مانده‌است

شاید تنها ساخت سرود «ای ایران» کافی بود تا نام روح الله خالقی را در موسیقی ایران جاودان سازد؛
او اما خالقِ آثار بسیاری است که همه‌شان جزو خاطراتِ موسیقایی این سرزمین شده‌اند.

به گفته‌ی ساسان سپنتا در کتاب «چشم‌انداز موسیقی ایران»،
خالقی در آهنگسازی از سبک استادش (علینقی وزیری) پیروی می‌کرد و…

در تندباد جفاها، موسیقی جاودان می‌ماند

چندی‌ پیش، فرهاد فخرالدینی تازه‌ترین اثر خود با نام «سیمرغ» بر اساس «منطق‌الطیر» عطار را با ارکستر بزرگ روی صحنه بُرد.
انتخاب این اثر برای ساخت موسیقی، نه‌تنها نشانگر شخصیت و نگاه نمادین اوست، بلکه ریشه در یکی از مهم‌ترین و پراحساس‌ترین اسطوره‌های ایرانی دارد.
سیمرغ در ادبیات کهن فارسی، پرنده‌ای نمادین و اسطوره‌ای است که همیشه سمبل خرد، دانش و آگاهی بوده است.
از دیدگاه موسیقایی، این اثر را می‌توان تلاشی دانست برای ارتباطی عمیق‌تر با تاریخ، جست‌وجوی معنوی در موسیقی و پیوندی میان میراث ایران با چشم‌اندازهای جهانی.